Kiedy słyszymy o krótkowzroczności u dzieci, często myślimy o konieczności noszenia okularów o „minusowej” mocy. Jednak w przypadku wysokiej krótkowzroczności, problem wykracza daleko poza potrzebę silniejszej korekcji. U dzieci jest to stan, który wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju poważnych chorób oczu w przyszłości.
Dlaczego to tak istotne i jakie konkretnie zagrożenia niesie ze sobą wysoka miopia u najmłodszych? Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu, aby zrozumieć, dlaczego regularne badania wzroku u dzieci są tak ważne i jak możemy minimalizować ryzyko.
Wysoka krótkowzroczność – to więcej niż tylko „mocne okulary”
Czym jest wysoka krótkowzroczność?
Zazwyczaj, krótkowzroczność klasyfikuje się jako wysoką, gdy moc korekcji przekracza -6.00 dioptrii. Wartość ta jest jednak umowna, a niektórzy specjaliści mogą używać nieco innych kryteriów, jak np. długości osiowej gałki ocznej. Istotne jest zrozumienie, że im wyższa wartość „minusowa”, tym większa krótkowzroczność i związane z nią potencjalne ryzyka.
Wysoka krótkowzroczność u dzieci jest szczególnie niepokojąca, ponieważ często ma tendencję do dalszego postępowania w okresie wzrostu i rozwoju oka. Oznacza to, że wada wzroku, która u 7-latka wynosi -2,00 dioptrie, może w wieku dorosłym osiągnąć wartość -8.00 dioptrii lub więcej, kwalifikując się już jako wysoka miopia. To właśnie progresja krótkowzroczności i osiągnięcie wysokich wartości wady refrakcji, stanowi główne źródło obaw.
Dlaczego wysoka krótkowzroczność jest groźna?
Istotą niebezpieczeństwa związanego z wysoką krótkowzrocznością są zmiany strukturalne, które zachodzą w oku wraz z jego nadmiernym wzrostem. Gałka oczna staje się zbyt długa, powoduje to rozciąganie i ścieńczenie struktur oka, w tym siatkówki, naczyniówki i twardówki. Te zmiany z czasem mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Szczególnie istotna jest zatem profilaktyka - pamiętaj o regularnych badaniach i dowiedz się jak dbać o wzrok.
Główne powikłania związane z wysoką krótkowzrocznością
- Odwarstwienie siatkówki
W oku krótkowzrocznym, szczególnie przy wysokiej miopii, siatkówka jest rozciągnięta i bardziej podatna na uszkodzenia. Odwarstwienie siatkówki to stan, w którym siatkówka oddziela się od naczyniówki. Objawy mogą obejmować nagłe pojawienie się błysków światła, mętów w polu widzenia, a w zaawansowanych przypadkach – ubytek pola widzenia przypominający zasłonę.
Odwarstwienie siatkówki wymaga natychmiastowej interwencji, aby zapobiec trwałej utracie wzroku. Ryzyko odwarstwienia siatkówki jest znacznie wyższe u osób z wysoką krótkowzrocznością. - Neowaskularyzacja podsiatkówkowa i zwyrodnienie plamki związane z krótkowzrocznością
To grupa zmian degeneracyjnych w plamce żółtej – centralnej części siatkówki. Plamka odpowiada za ostre widzenie centralne, niezbędne do czytania, rozpoznawania twarzy i precyzyjnych czynności.
Wysoka krótkowzroczność sprzyja powstawaniu nieprawidłowych naczyń krwionośnych pod siatkówką. Mogą one krwawić i uszkadzać plamkę. Ten stan może prowadzić do stopniowego pogorszenia widzenia centralnego, zniekształcenia obrazu i trudności w czytaniu.
Nie istnieje obecnie skuteczne leczenie przyczynowe. Terapia skupia się na spowalnianiu postępu choroby i łagodzeniu objawów. - Jaskra
Jaskra jest grupą chorób nerwu wzrokowego. Prowadzą do jego stopniowego uszkodzenia i nieodwracalnej utraty wzroku.
Wysoka krótkowzroczność jest uznanym czynnikiem ryzyka rozwoju jaskry. Mechanizm nie jest do końca poznany, ale uważa się, że zmiany strukturalne w oku krótkowzrocznym mogą wpływać na ciśnienie wewnątrzgałkowe i przepływ krwi w nerwie wzrokowym.
Często rozwija się bezobjawowo we wczesnych stadiach, a ubytek pola widzenia pojawia się dopiero w zaawansowanej fazie choroby. Regularne badania narządu wzroku są kluczowe w wykrywaniu i monitorowaniu jaskry, szczególnie u osób z wysoką krótkowzrocznością. - Zaćma
Zaćma to zmętnienie soczewki oka. Prowadzi do stopniowego pogorszenia ostrości wzroku i zamglenia obrazu. Wysoka krótkowzroczność wiąże się z wcześniejszym wystąpieniem zaćmy, zwłaszcza zaćmy podtorebkowej tylnej.
Choć zaćma jest uleczalna operacyjnie, wcześniejsze jej wystąpienie u osób z wysoką krótkowzrocznością, dodatkowo obciążonych ryzykiem innych powikłań, może stanowić większe wyzwanie terapeutyczne.
Co możemy zrobić? – profilaktyka i wczesne wykrywanie
Choć wysokiej krótkowzroczności nie da się całkowicie wyeliminować, możemy podejmować działania, by spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci i minimalizować ryzyko powikłań.
Jak?
- Regularne badania wzroku u dzieci: Badanie przesiewowe wzroku u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, regularne kontrole u optometrysty lub okulisty, są niezbędne do wczesnego wykrycia krótkowzroczności i monitorowania jej postępu.
- Spędzanie czasu na świeżym powietrzu: Badania naukowe wskazują, że czas spędzany na zewnątrz, w naturalnym świetle dziennym, ma działanie ochronne przed rozwojem i progresją krótkowzroczności. Zaleca się, aby dzieci spędzały na zewnątrz co najmniej 1-2 godziny dziennie.
- Ograniczenie czasu spędzanego na zadaniach z bliska: Nadmierna praca wzrokowa z bliska, szczególnie z urządzeniami elektronicznymi, jest uznawana za czynnik ryzyka rozwoju krótkowzroczności. Należy dbać o umiar i regularne przerwy.
- Soczewki okularowe i kontaktowe kontrolujące krótkowzroczność: Soczewki wywołujące rozogniskowanie krótkowzroczne mogą skutecznie spowalniać postęp krótkowzroczności u dzieci. Warto skonsultować z optometrystą możliwość zastosowania takich rozwiązań u dziecka z postępującą krótkowzrocznością.
Nie bagatelizujmy wysokiej krótkowzroczności
Wysoka krótkowzroczność u dzieci to poważne wyzwanie, które wymaga świadomości i odpowiedzialnego podejścia zarówno ze strony rodziców, jak i specjalistów ochrony wzroku. Regularne badania wzroku, wdrażanie strategii profilaktycznych i świadome wybory dotyczące korekcji wzroku, mogą pomóc zminimalizować ryzyko powikłań i zapewnić dzieciom lepszą przyszłość w zakresie zdrowia oczu. Pamiętajmy, że zdrowie wzroku naszych dzieci to inwestycja na całe życie. Nie czekajmy, aż pojawią się problemy – działajmy profilaktycznie i dbajmy o regularne kontrole wzroku!
Bibliografia:
https://aapos.org/glossary/myopia-and-treatment-of-myopia-in-children - dostęp 15.02.2025
https://www.myopiaprofile.com/articles/high-myopia-childhood - dostęp 15.02.2025
https://www.nuh.com.sg/health-resources/newsletter/envisioninghealth---changing-lives-one-idea-at-a-time/understanding-and-preventing-high-myopia-in-children - dostęp 15.02.2025
